Axit Axetic là gì? Cấu tạo phân tử, tính chất và điều chế Axit Axetic

Axit axetic là gì?

Axit axetic, hay còn gọi là ethanoic hoặc etanoic, là một axit hữu cơ (axit cacboxylic), mạnh hơn axit cacbonic. Phân tử gồm nhóm metyl (-CH₃) liên kết với nhóm cacboxyl (-COOH). Công thức hóa học là CH₃COOH hay AcOH ( Ac là công thức hữu cơ viết tắt của nhóm axetyl, không nhầm với actini).

Tính chất vật lý của Axit axetic

Axit axetic CH₃COOH là chất lỏng, không màu, vị chua, tan vô hạn trong nước. Dung dịch axit axetic nồng độ từ 2 – 5 % dùng làm giấm ăn.

Cấu tạo phân tử của Axit axetic

Trong phân tử axit axetic có nhóm –COOH (Cacboxyl) làm cho phân tử có tính axit.

Tính chất hóa học của Axit axetic

- Axit axetic là axit yếu, yếu hơn HCl, H₂SO₄, HNO₃ nhưng mạnh hơn H₂CO₃ và có đầy đủ tính chất của một axit.

- Dung dịch axit axetic làm quỳ tím đổi màu thành đỏ.

Tác dụng với oxit bazơ, bazơ tạo thành muối và nước.

CH₃COOH  +  NaOH  →  H₂O  +      CH₃COONa

2CH₃COOH  +  CaO  →  H₂O  +  (CH₃COO)₂Ca + H₂O

Tác dụng với kim loại (trước H) giải phóng H₂: 

2CH₃COOH  +  2Na  à   2CH₃COONa  +  H₂

Tác dụng với muối của axit yếu hơn:  

2CH₃COOH + CaCO₃  à  (CH₃COO)₂Ca  +  CO₂  +  H₂O

Tác dụng với rượu etylic tạo ra: este và nước

CH₃COOH   +   HO-C₂H₅ à CH₃COOC₂H₅  +   H₂O

Điều kiện: nhiệt độ, xúc tác H₂SO₄ đặc.

Ứng dụng của axit axetic

Axit axetic được sử dụng rộng rãi trên thế giới trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau như tạo ra polyme ứng dụng trong sơn, chất kết dính, là dung môi hòa tan các chất hóa học, sản xuất và bảo quản thực phẩm, đặc biệt dùng để sản xuất giấm. Lượng axit axetic dùng làm giấm tuy không phải là một tỉ lệ lớn trong tổng sản lượng axit axetic, nhưng giấm lại là một sản phẩm khá phổ biến trong đời sống hằng ngày.

Đối với con người (hàm lượng của Axit Axetic từ 4 – 8 %)

• Axit axetic có tác dụng ức chế hoạt động thủy phân đường đôi thành đường đơn và giúp giảm chứng tăng đường huyết sau khi ăn
• Một trong những cách giảm cân hiệu quả mà không gây tác dụng phụ đó là dùng giấm. Giấm acid acetic giúp ngăn chặn sự tích tụ mỡ trong cơ thể và gan, giảm lượng calo đưa vào cơ thể mỗi ngày, qua đó giúp giảm mỡ (mỡ dưới da, mỡ nội tạng) và giảm cân nặng cơ thể.
• Đối với giấm táo, đây là một liều thuốc hữu hiệu để chống lão hóa. 
• Axit axetic là một axit hữu cơ mang tính chất của một axit đặc trưng là phản ứng với kim loại tạo ra loại muối trung hòa. Điều này giúp làm tan sỏi trong thận. 

Điều chế axit axetic

Trong công nghiệp, đi từ butan C₄H₁₀:

          2C₄H₁₀   +   3O₂   à   4CH₃COOH   +  2H₂O

Sản xuất giấm ăn, thường dùng phương pháp lên men dung dịch rượu etylic loãng.

              CH₃CH₂OH  + O₂ à   CH₃COOH  +  2H₂O

Cacbonyl hóa metanol

Ta cho metanol và cacbon monoxit phản ứng với nhau sẽ tạo ra axit aextic theo phương trình:

CH₃OH + CO → CH₃COOH

Chú ý : Những hợp chất hữu cơ phân tử có chứa nhóm –COOH, có công thức chung C_nH_{2n + 1}COOH gọi là axit cacboxylic no đơn chức cũng có tính chất tương tự axit axetic.

Bảo quản và sử dụng axit axetic 

Bảo quản Axit Axetic

• Axit axetic phải để trong kho có mái che, nhiệt độ thích hợp và thông thoáng.
• Tránh để những nơi có nhiệt độ quá cao, tránh những nơi dễ gây ra hỏa hoạn, cháy nổ. Nên giữ axit axetic tránh xa nguồn nhiệt, tia lửa hoặc ngọn lửa.

Khi sử dụng Axit Axetic

• Bạn nên đeo dụng cụ bảo vệ như găng tay, mũ, quần áo dài tay, … khi sử dụng axit axetic. 
• Mang thiết bị hô hấp thích hợp nếu xử lý axit axetic trong một khu vực không được thông khí tốt.
• Rửa ngay nếu bị dây vào da hoặc mắt. Đảm bảo rằng hệ thống nước sạch dùng để rửa mắt ở gần khu vực làm việc.