Chỉ số CA 125 là gì? Những trường hợp nào cần xét nghiệm CA 125?

Chỉ số CA 125 là gì?

CA 125 là một protein được gọi là chất chỉ điểm ung thư – hiện diện với nồng độ cao trong máu khi có các tế bào u. Đặc biệt khi có hiện diện tế bào ung thư buồng trứng thì nồng độ CA 125 có nồng độ cao hơn. CA (cancer antigen) có nghĩa là kháng nguyên ung thư.

Xét nghiệm CA 125 là gì?

Xét nghiệm CA 125 (carcinama antigen)  có cấu trúc là một glycoprotein, thường hiện diện trong máu với nồng độ cao khi xuất hiện các tế bào u, cụ thể là ung thư buồng trứng.

Có tới 50 – 70% bệnh nhân ung thư buồng trứng có nồng độ 125 trong máu tăng cao.

Tuy nhiên chỉ số CA 125 tăng không đồng nghĩa là bệnh nhân bị ung thư buồng trứng và ngược lại CA 125 bình thường cũng không loại trừ khả năng bị ung thư vì có tới 30-50% các bệnh nhân ung thư buồng trứng nhưng nồng độ CA 125 vẫn không cao. Trong trường hợp bệnh nhân bị ung thư buồng trứng nhưng CA 125 vẫn bình thường có thể làm them các xét nghiệm HE4, CEA, CA19-9.

Xét nghiệm CA 125 có giá trị để theo dõi điều trị, đặc biệt với các bệnh nhân ung thư buồng trứng trước khi điều trị có nồng độ CA 125 cao.

Chỉ số xét nghiệm CA 125 bình thường là bao nhiêu?

Người bình thường có chỉ số CA 125 duy trì ở mức nhỏ hơn 35 UI/ml.

Chỉ số CA 125 tăng cao trong các trường hợp ung thư buồng trứng, ung thư tử cung và ung thư phổi. Nếu CA 125 tăng > 65 UI/ml thì tiên lượng tới 90% là u ác tính.

Tuy nhiên, một số trường hợp cá biệt cũng khiến cho nồng độ CA 125 trong cơ thể người phụ nữ tăng cao như:

- Phụ nữ đang trong những ngày có kinh nguyệt hoặc bị mắc bệnh phụ khoa như u nang buồng trứng, lạc nội mạc tử cung, viêm nhiễm âm đạo hoặc mắc một số các bệnh lành tính như viêm phần phụ, viêm gan, viêm tụy, …  cũng khiến cho chỉ số CA 125 cao hơn bình thường.

- Phụ nữ đang có thai có chỉ số CA 125 cao nhất vào tam cá nguyệt đầu tiên ( (16-268 U/mL), tam cá nguyệt thứ 2(12-25 U/mL) và tam cá nguyệt thứ 3(17-44 U/mL).

Do vậy, để phân biệt được các trường hợp ung thư hay không do ung thư, bệnh nhân cần theo dõi sự biến đổi của nồng độ CA 125 huyết tương trong khoảng thời gian tối thiểu là 2 tuần cho đến 1 tháng.

Vì sao cần xét nghiệm CA 125?

Bác sĩ có thể đề nghị thực hiện xét nghiệm CA 125 vì một số lý do:

- Để theo dõi điều trị ung thư: Nếu mắc ung thư buồng trứng, nội mạc tử cung, phúc mạc hoặc vòi trứng, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm CA 125 một cách thường xuyên để theo dõi tình trạng và điều trị.

- Để tầm soát ung thư buồng trứng nếu có nguy cơ cao: Nếu có tiền sử gia đình mắc ung thư buồng trứng hoặc có đột biến gen BRCA1 hoặc BRCA2, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm CA 125 như một cách để sàng lọc ung thư buồng trứng. Một số bác sĩ có sử dụng xét nghiệm CA 125 kết hợp với siêu âm qua ngã âm đạo 3 tháng một lần đối với những người có nguy cơ rất cao. Tuy nhiên, một số người bị ung thư buồng trứng có thể không tăng mức CA 125 và không có bằng chứng cho thấy sàng lọc bằng CA 125 làm giảm nguy cơ tử vong do ung thư buồng trứng.

- Để kiểm tra ung thư tái phát: Nồng độ CA 125 tăng có thể chỉ ra rằng ung thư buồng trứng đã tái phát sau khi điều trị. Theo dõi thường xuyên mức CA 125 đã không được chứng minh là cải thiện kết quả cho những người bị ung thư buồng trứng và có thể dẫn đến các đợt hóa trị bổ sung và không cần thiết. Nếu nghi ngờ bị ung thư buồng trứng hoặc một loại ung thư khác, bác sĩ có thể đề nghị sinh thiết để thu thập mẫu tế bào. Các phương pháp khác có thể hữu ích trong việc đánh giá các bệnh ung thư này bao gồm siêu âm qua ngõ âm đạo, kháng nguyên mào tinh hoàn ở người 4 (HE4) và chụp cắt lớp vi tính (CT).

Những trường hợp nào cần xét nghiệm CA 125?

Một trong những lý do quan trọng khi tìm hiểu về CA 125 là gì đó là định hướng đến chẩn đoán ung thư buồng trứng ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên, rất nhiều người lại không biết đến các triệu chứng của ung thư buồng trứng. Một số triệu chứng điển hình như:

- Gầy sút cân, sốt không rõ nguyên nhân.

- Mệt mỏi, ăn uống kém.

- Đau tức bụng vùng hạ vị, đau lan lên trên ổ bụng hoặc lan ra sau lưng.

- Rối loạn kinh nguyệt, chậm kinh, tắt kinh, rong kinh, rong huyết.

- Ra máu âm đạo bất thường.

- Một số trường hợp bệnh nhân có thể có rối loạn đại tiểu tiện.

- Khám có thể thấy khối u to, mật độ chắc, bờ nham nhở, không di động cùng với tử cung.

Ngoài ra, xét nghiệm CA 125 còn được chỉ định trong một số trường hợp nghi ngờ ung thư tử cung, ung thư phổi và theo dõi quá trình điều trị cũng như theo dõi tái phát sau điều trị.

Một số lưu ý khi xét nghiệm CA 125 là gì?

Ung thư buồng trứng ở phụ nữ là loại ung thư chiếm tỷ lệ hàng đầu trong ung thư đường sinh dục ở nữ giới. Chính vì thế, việc tầm soát ung thư buồng trứng cũng là vấn đề được đặt lên hàng đầu trong chăm sóc sức khỏe của chị em phụ nữ.

Tuy vậy, khi tìm hiểu về CA 125 là gì, nhiều người lầm tưởng rằng đây là xét nghiệm có tính xác định chẩn đoán. Mặc dù được sử dụng khá nhiều nhưng xét nghiệm CA 125 chỉ có giá trị định hướng chẩn đoán ung thư buồng trứng do độ đặc hiệu của xét nghiệm này không cao.