Mân côi là gì? Ý nghĩa của kinh mân côi, đặc điểm của nó

Trong Công giáo, mân côi là gì? Mân côi có nghĩa là gì? Bài viết sau đây, chúng tôi sẽ giúp bạn đọc lý giải về vấn đề đó.

Kinh mân côi là gì

Trong tiếng La Tinh thì Kinh Mân Côi gọi là Rosarium, Anh ngữ là Rosary, Hán tự là 玫 瑰 涇, phát âm là [méiguijing]. Trong giọng hán việt là kinh mân côi được đọc là Mai Côi Kinh. Vậy Mai Côi Kinh được nhiều người biết đến với vai trò là bộ kinh nguyện kính Đức Mẹ. Mai Côi Kinh được chia làm thành từng chục và bao gồm 200 kinh.

Ở mỗi chục sẽ bao gồm một kinh Lậy Cha, 10 kinh Kính Mừng và cuối cùng là một kinh Sáng Danh. Đồng thời mỗi chục kinh để tưởng nhớ một mầu nhiệm liên hệ đến Chúa Giêsu hay Đức Mẹ Maria. Như vậy kinh Mân Côi là kinh suy niệm 20 Mầu Nhiệm, được chia làm 4 Mầu Nhiệm chính mà đặc ngữ Công Giáo gọi là Mùa như Mầu Nhiệm Mùa Vui, Mầu Nhiệm Mùa Thương, Mầu Nhiệm Mùa Mừng, và Mầu Nhiệm Sự Sáng.

Môi một mùa sẽ đại diện, tưởng nhớ, suy tư đến những sự kiện khác nhau. Cụ thể:

• Mùa Vui suy tư sự kiện Chúa Giáng Sinh.

• Mùa Thương tưởng nhớ đến việc Chúa chịu chết trên Thập Giá.

• Mùa Mừng tưởng nhớ đến việc Chúa Phục Sinh.

• Mùa Sáng hay Mầu Nhiệm Sự Sáng mới có từ năm 2002 dưới thời ĐGH Gioan Phaolô II, dành để suy niệm cuộc đời Chúa Giêsu khi ra đi giảng đạo từ lúc chịu phép rửa trên sông Jordan tới khi Chúa lập phép bí tích Thánh Thể.

Tại sao gọi là kinh mân côi

Trong các thứ tiếng khác nhau, kinh mân côi được gọi theo các từ khác nhau (cụ thể đã được nói ở phía trên). Nhưng đặc điểm chung của các cách nói trên chính là ý nghĩa của chúng, được hiểu là Kinh Hoa Hồng. Sở dĩ sử dụng như vậy là do một sự tích một thầy tu khi đọc kinh Kính Mừng. Trong lúc Đức Mẹ tiến hành đọc kinh, người đã lấy những nụ hồng trên môi của thầy tu sau đó kết thành một vòng hoa để đợi lên đầu mình. Trong tiếng anh thì nó mang ý nghĩa là chuỗi hạt hay là Vòng Hoa Hồng. Và theo tiếng Latinh thì có ý nghĩa như từ Rosarium. Tràng hạt thì tượng trung cho tràng Hoa hồng mà Đức Mẹ đã đội trên đầu. Và nó được xem là Chuỗi Mân Côi hay còn gọi với các tên khác như Tràng Mân Côi.

Mân côi, mai khôi, môi khôi, văn côi - Từ nào chính xác?

Người Công giáo sử dụng từ Mân Côi là nhiều nhất trong số những từ vừa nêu. Vậy từ Mân Côi có phải là từ đúng và chuẩn nhất hay không? Dưới đây, chúng ta sẽ xét các từ ngữ này thông qua từ điển.

Từ điển không phải là của người Công Giáo

• Trong Việt Nam Từ Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức không có, không xuất hiện từ Mân Côi hay Mai Côi

• Tương tự như vậy, trong Đại Từ Điển Tiếng Việt của Bộ Giáo Dục Và Đào Tạo được xuất bản năm 1999 tại Hà Nội cũng không có từ Mân Côi, Mai Côi, Văn Côi

• Trong cuốn từ điển Hán Việt (Đào Duy Anh) thì từ Mai Khôi được hiểu nghĩa là một thứ ngọc tốt còn Mai Khôi Hoa chính là hoa Hồng. Từ Mân Côi và Văn Côi cũng không được liệt kê

• Trong một cuốn từ điển khác Hán Việt Từ điển thì cụ Thiều Chửu đã định nghĩa Mai Côi với 2 cách hiểu đó là cây hoa Hồng và thứ ngọc Màu đỏ.

• Từ Điển Hán Việt Hiện Đại của Tô Cẩm Duy do Văn Hóa Thông Tin xuất bản năm 2006 viết 玫 瑰 [méigui]: Hoa hồng, cây hoa hồng.

Tóm lại các từ điển trên đây chỉ giải thích từ Mai Khôi là hoa hồng chứ không giải thích Mai Khôi là chục kinh Kính Mừng

Từ điển hay kinh sách của người Công Giáo:

• Cuốn sách Giáo Lý Công Giáo đầu tiên của Việt Nam là Thiên Chúa Thánh Giáo Khải Mông do nhà thừa sai Giêrônimo Mayorica soạn vào năm 1623 chưa biết tới từ Mân Côi hay Hay Tràng Hạt nên Ngài đã phiên âm tiếng Bồ Đào Nha Rô Sa Riô (Rosario) và Cô Rô Na (Corona) để chỉ kinh Mân Côi và tràng hạt

• Tác phẩm Thánh Giáo Kinh Nguyện có kinh cầu Đức Bà bằng Hán Văn mà ta quen gọi là Kinh Cầu Chữ có 2 câu sau đây: (1) Huyền Nghĩa Văn Côi. (2) Chí Thánh Văn Côi Chi Hậu. Đến năm 1924, các giáo sĩ san định lại kinh sách Công Giáo và dịch hai câu trên ra việt ngữ như sau:

Huyền Nghĩa Văn Côi: Đức Bà Như Hoa Hường Mầu Nhiệm Vậy

Chí Thánh Văn Côi Chi Hậu: Nữ Vương Truyền Phép Rất Thánh Mân Côi.

• Dictionarium Anamitico Latinum của Đức Cha AJ. L. Taberd xuất bản năm 1838 không có từ Mân Côi, Văn Côi, Mai Khôi.

• Đại Nam Quấc Âm Tự Vị của Huỳnh Tịnh Paulus Của, ấn bản 1895-1896 có từ Môi Khôi và được định nghiã là (1) hoa hồng. (2) loài ngọc quý. Ông ghi chú thêm phải đọc là Mai, không nên đọc là Môi. Tác giả là người Công Giáo nhưng không ghi thêm Môi Khôi hay Mai Côi là tên một kinh của Công Giáo.

• Thuật Ngữ Thần Học Anh Việt của Học Viện Đa Minh xuất bản năm 2002 định nghĩa Rosary là Chuỗi Mân Côi do tiếng Latin Rosarium: tràng hoa hồng

• Từ Điển Công Giáo Anh Việt của Nguyễn Đình Diễn định nghĩa Rosay là Kinh Mân Côi. Tác giả chú thích thêm trong Việt ngữ, nguyên tự tiếng Hán, chính xác là Môi Côi: Hoa hồng, sau bị đọc nhầm (sic) ra nhiều biến thái khác thành quen như Vân Côi, Văn Côi, Môi Khôi, Mai Khôi.

• Từ Điển Văn Học Việt Nam của Lm Trần Văn Kiệm in năm 2007 định nghĩa các từ Môi Khôi, Mân Côi, Môi Côi, Mai Khôi: Hoa Hồng.

Từ Nào Đúng?

Mai, Mân, Môi hay Văn từ nào đúng? Từ 玫 trong Hán tự phát âm là [mei]: Hán Việt đọc là Mai hay Mân nhưng Mai là từ đúng nhất. Từ điển của Đào Duy Anh, của Ban Tu Thư Nghĩa Thục, của Huỳnh Tịnh Paulus Của đều chỉ ghi từ Mai. Còn Mân hay Môi chỉ là cách phát âm khác, của Mai. Từ điển của LM Trần Văn Kiệm đều viết Mai hay Mân là 玫. Bô Khang Hy Tự Điển ghi Mai và Môi đồng âm. Ngoài ra theo Hán Việt Từ Điển Trích Dẫn thì thì Mân Côi hay Văn Côi được viết như nhau 玫瑰. Có nghiã là hoa hồng và đá ngọc. Từ điển này cũng viết dùng Văn Côi để chỉ sợi vân của ngọc.

Tóm lại theo các từ điển, từ Mai Côi là đúng nhất, các từ khác Mân, Môi, Văn chỉ là âm khác của Mai.

Côi và Khôi từ nào đúng? Theo nhiều từ điển như Hán Việt Từ Điển Trích Dẫn, Từ Điển Hán Việt của Ban Tu Thư Nghĩa Thục, Từ Điển Văn Học của LM Trần Văn Kiệm từ 瑰 [gui] Hán Việt đọc là Côi có nghĩa là ngọc, là đá quý và Côi cũng được phát âm là Khôi

Kết Luận

Dựa trên các từ điển Hán Việt được trích dẫn trên, từ Mai Côi là đúng nhất. Các từ khác Mân Côi, Môi Côi, Môi Khôi hay Văn Khôi chỉ là âm khác của Mai và Côi. Như vậy không thể nói chỉ có một từ Môi Khôi là đúng, các từ khác là đọc nhầm. Kinh sách Công Giáo lấy từ Mai Côi hay Mân Côi có nghĩa là hoa hồng, không phải là ngọc quý, để chỉ chục kinh Kính Mừng và một kinh Sáng Danh vì theo tích truyện nói ở trên, Đức Mẹ đã lấy những đoá hoa hồng trên miệng của một tu sĩ đang đọc kinh kính mừng kính Đức Mẹ để kết thành tràng hoa hay triều thiên đội trên đầu. Sở dĩ ít người hiểu được từ Mân Côi vì không ai nói hoa hồng là hoa mân côi. Chỉ có người Công Giáo dùng từ Mân Côi hay tràng hoa Mân Côi với ý nghĩa bóng là kinh kính Đức Mẹ.