Tổng hợp kiến thức về một số muối quan trọng – Hóa học 9

Muối NaCl – Natri clorua

Natri clorua, còn gọi là muối ăn, muối, muối mỏ, hay halua, là hợp chất với công thức hóa học là NaCl. Natri clorua là muối chủ yếu tạo ra độ mặn trong các đại dương và của chất lỏng ngoại bào của nhiều cơ thể đa bào. Là thành phần chính trong muối ăn, nó được sử dụng phổ biến như là đồ gia vị và chất bảo quản thực phẩm.

Natri clorua có trong nước biển. Cho nước biển bay hơi, ta được chất rắn là hỗn hợp của nhiều muối, thành phần chính là NaCl (trong 1m³ nước biển có hòa tan chừng 27kg NaCl, 5kg MgCl₂, 1kg CaSO₄ và một khối lượng nhỏ những muối khác).

Ngoài ra, trong long đất cũng chứa một khối lượng muối natri clorua kết tinh gọi là muối mỏ.

Những mỏ muối có nguồn gốc từ những hồ nước mặn đã cạn đi từ hàng triệu năm.

Cách khai thác

- Ở những nơi có biển hoặc hồ nước mặn, người ta khai thác NaCl từ nước mặn trên. Cho nước mặn bay hơi từ từ, thu được muối kết tinh.

- Ở những nơi có mỏ muối, người ta đào hầm hoặc giếng sâu đến mỏ muối để lấy muối lên.

- Muối mỏ sau khi khai thác, được nghiền nhỏ và tinh chế để có muối sạch và đưa vào sử dụng trên thị trường.

Ứng dụng

Muối NaCl có rất nhiều ứng dụng trong đời sống và sản xuất, nó được dùng để:

– Làm gia vị và bảo quản thực phẩm. Muối iot là muối ăn NaCl có trộn thêm một ít KIO₃ + KI

– Làm nguyên liệu để sản xuất: Na, NaOH, H₂, Cl₂, Na₂CO₃, nước gia – ven NaClO,…

Muối KNO₃ - Muối Kali nitat

Sẽ được tìm hiểu sâu hơn trong một bài riêng.

Bài tập bổ trợ

Bài 1: Có những muối sau: CaCO₃, CaSO₄, Pb(NO₃)₂, NaCl. Muối nào nói trên:

a) Không được phép có trong nước ăn vì tính độc hại của nó?

b) Không độc nhưng cũng không được có trong nước ăn vì vị mặn của nó?

c) Không tan trong nước, nhưng bị phân hủy ở nhiệt độ cao?

d) Rất ít tan trong nước và khó bị phân hủy ở nhiệt độ cao?

Lời giải:

a) Không được phép có trong nước uống vì tính độc hại: Pb(NO₃)₂

b) Không độc nhưng cũng không nên có trong nước uống vì vị mặn của nó: NaCl

c) Không tan trong nước nhưng bị phân hủy ở nhiệt độ cao: CaCO₃

PTHH: CaCO₃ à CaO + CO₂ (nhiệt độ)

d) Rất ít tan trong nước và khó bị phân hủy ở nhiệt độ cao: CaSO₄.

Bài 2: Hai dung dịch tác dụng với nhau, sản phẩm thu được có NaCl. Hãy cho biết hai cặp dung dịch các chất ban đầu có thể đã dùng. Minh họa bằng các phương trình hóa học.

Lời giải:

Muối NaCl là sản phẩm của phản ứng hai dung dịch sau:

– Phản ứng trung hòa HCl bằng dung dịch NaOH:

HCl + NaOH → NaCl + H₂O

- Phản ứng trao đổi giữa:

Muối + axit: Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂ ↑ + H₂O

Muối + muối: Na₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ ↓ + 2NaCl

Na₂CO₃ + BaCl₂→ BaCO₃ ↓ + 2NaCl

Muối + kiềm: CuCl₂ + 2NaOH → Cu(OH)₂ + 2NaCl.

Bài 3: a) Viết phương trình điện phân dung dịch muối ăn (có màng ngăn xốp).

b) Những sản phẩm của sự điện phân dung dịch NaCl ở trên có nhiều ứng dụng quan trọng:

– Khi clo dùng để: 1) ... ; 2) ... ; 3) ...

– Khi hiđro dùng để: 1) ... ; 2) ... ; 3) ...

– Natri hiđroxit dùng để: 1) … ; 2) … ; 3) …

Điền những ứng dụng sau đây vào những chỗ để trống ở trên cho phù hợp: Tẩy trắng vải, giấy; nấu xà phòng; sản xuất axit clohiđric; chế tạo hóa chất trừ sâu, diệt cỏ; hàn cắt kim loại; sát trùng, diệt khuẩn nước ăn; nhiên liệu cho động cơ tên lửa; bơm khí cầu, bóng thám không; sản xuất nhôm; sản xuất chất dẻo PVC; chế biến dầu mỏ.

Lời giải:

a) 2NaCl + 2H₂O → 2NaOH + H₂ ↑ + Cl₂ ↑ (điện phân có màng ngăn)

b) Điền các chữ:

– Khí clo dùng để: 1) tẩy trắng vải, giấy; 2) sản xuất axit HCl; 3) sản xuất chất dẻo PVC.

– Khí hiđro dùng để: 1) hàn cắt kim loại; 2) làm nhiên liệu động cơ tên lửa; 3) bơm khí cầu, bóng thám không.

– Natri hiđroxit dùng để: 1) nấu xà phòng; 2) sản xuất nhôm; 3) chế biến dầu mỏ.

Bài 4: Dung dịch NaOH có thể dùng để phân biệt hai muối có trong mỗi cặp chất sau đây được không? (Nếu được thì ghi dấu (x), nếu không được thì ghi dấu (o) vào các ô vuông).

a) Dung dịch K₂SO₄ và dung dịch Fe₂(SO₄)₃

b) Dung dịch Na₂SO₄ và dung dịch CuSO₄

c) Dung dịch NaCl và dung dịch BaCl₂

Viết các phương trình hóa học nếu có.

Lời giải:

- Dung dịch NaOH có thể dùng để phân biệt được hai muối ở phần a) và b).

a) K₂SO₄ và Fe₂(SO₄)₃

K₂SO₄ + NaOH → không phản ứng

Fe₂(SO₄)₃ + 6NaOH → 3Na₂SO₄ + 2Fe(OH)₃↓ _{nâu đỏ}

b) Na₂SO₄ và CuSO₄

Na₂SO₄ + NaOH → không phản ứng

CuSO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂↓ _xanh

c) Cả NaCl và BaCl₂ đều không phản ứng với NaOH nên dùng NaOH không thể phân biệt được hai dung dịch này.