Phân tích nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích chiến thắng Mtao-Mxây

Sử thi “ Đăm Săn ” là sử thi anh hùng tiêu biểu nhất của cá dân tộc Tây Nguyên . Tác phẩm đã tái hiện lại đời sống đầy biến động của cộng đồng người Ê-Đê cổ đại qua hàng loạt những chiến công của người anh hung Đăm Săn : đánh thắng các tù trưởng sắt , Kên Kên mở mang buôn làng chặt cây Sowmuk , bắt ông trời làm the ý mình , chinh phục nữ thần mặt trời …Qua người anh hung Đăm Săn đã phản ánh lên khát vọng và mơ ước của người dân tộc Ê-Đê

Hai đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” và “Bắt nữ thần mặt trời” đã khắc họa đầy đủ nét đẹp hoàn mĩ của người anh hung Đăm Săn từ ngoại hình cho đến nhân cách và lí tưởng.

VẺ ĐẸP BÊN NGOÀI HOÀN MĨ CỦA NGƯỜI ANH HÙNG ĐĂM SĂN    

Không vượt ra ngoài khuôn khổ của sử thi dân gian sử thi “Đăm Săn” cũng xây dựng hình tượng người anh hùng Đăm Săn có vẻ đẹp ngoại hình hoàn mĩ theo quan niệm của người dân tộc Ê-Đê cổ đại. Vẻ đẹp của chàng được miêu tả bằng những mĩ từ trang trọng giọng điệu sùng kính , thái độ ngưỡng mộ tự hào.

Đăm săn là người có giọng nói hào sảng

Do đặc điểm có tính kích trong ngôn ngữ của sử thi tây nguyên nen mỗi lời nói của nhân vật đều được cụ thể hóa và không bị hạn chế, chính vì vậy ngôn ngữ lời thoại đã góp phần khắc họa được rất rõ nét hình tượng nhân vật. Hơn nữa theo quan niệm của người dân tộc đã là anh hung phải luôn có khí thế hơn người , phải có sự tự tin dũng mãnh ngay là lời nói - dứt khoát hào sảng. Đăm săn cũng được xây dựng trên khuôn khổ đó.

Ngay từ mở đầu đoạn trích, khi đăm săn cất lời thách thức mtao mxay ta đã thấy được khí thế trong giọng nói của chàng :’’ Ơ diêng ơ diêng , xuống đây ! Ta thách nhà ngươi đọ dao với tra đấy ! ‘’. Lời nói âm vang cất lên mạnh mẽ dứt khoát không chút do dự hay sợ hãi , khiến cho một tù trưởng manh như mtao mxay cũng phải tỏ ra kinh sợ cho dù hắn vớn là một kẻ ‘’ đã quen đị đánh thiên hạ bắt tù binh , đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ ‘’. Giọng nói của Đăm Săn cũng giống như giộng nói của người anh hung Achilles trong sủ thi Hi Lạp có tiếng thét âm vang như ‘’tiếng kèn xung trận’’  làm cho “đầu gối của hết thảy những người Troy đều run rẩy” và “trái tim tan ra như nước” . Đây cũng chính là cái khí thế mà ta cảm nhận được ỏ Đăm Săn, trong suốt trận đánh mỗi lần chang cất lời thĩ . Có lẽ ngay từ khi đăm săn cất gọng nói thì chàng đã giành được một phần thắng từ chính sự tự tin của mình . Không chỉ trong trận đánh đăm săn mới thể hiện được giọng nói hào sảng của mình mà sau khi đã chiến thắng và trở về ta mới thấy rõ điều đó , khi cháng kêu gọi mọi người tôi tớ của mtao mxay trở về cùng mình ‘’ Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói ! Ơ tất cả tôi tớ bằng này ! Các ngươi có đi với ta không ‘’. Hào sảng nhất dũng mãnh nhất là lúc chàng ra lệnh cho tôi tớ chuẩn bị lễ vật cúng thần , một đoạn với những câu văn dài thể hiện được niềm vui. Trong đoạn trích ‘’ Đi bắt nữ thần mặt trời ‘’ các tác giả dân gian cũng đẫ sử dụng hình ảnh so sánh rất độc đáo để miêu tả giọng nói của đăm săn ‘’ tiếng oang oang như sấm gấm sét dậy ‘’, ‘’ Tiếng khách nghe như tiếng chong chóng gõ mõ ‘’ Như vậy đăm săn đã có khí chat của 1 người anh hung từ ngay trong lời nói của chàng - giọng nói có nội lực tiềm ẩn 1 sức mạnh phi thường.

Bài phân tích nhân vật Đăm Săn trong đoạn trích chiến thắng Mtao-Mxây mẫu

Từ bao đời nay, người Ê-đê đã cùng quây quần bên bếp lửa, nghe không biết chán từ đêm này qua đêm khác "khan Đăm Săn", bài ca về người tù trưởng anh hùng của dân tộc mình với những chiến công hiển hách trong xây dựng phát triển buôn làng và bảo vệ cộng đồng chống lại bao kẻ thù hung hãn. Trong chiến công lừng lẫy ấy, ngất ngây lòng người vẫn là đoạn "Chiến thằng Mtao Mxây", chứng tỏ tài năng, bản lĩnh, lòng dũng cảm phi thường và sức mạnh vô địch của Đăm Săn.

Sở dĩ xảy ra cuộc chiến này là do Mtao Mxây đã cướp Hơ Nhị - vợ của Đăm Săn. Đối với người Ê-đê theo chế độ mẫu hệ, việc bị kẻ thù cướp mất vợ là 1 nỗi sĩ nhục của cả cộng đồng. "Chiến thắng Mtao Mxây" là lần thứ hai Đăm Săn fải chiến đấu với kẻ thù để chứng tỏ sự hùng mạnh của Đăm Săn. Chàng fải đối mặt với kẻ thù hung hãn và cũng có sức mạnh phi thường ko kém. Hàng loạt những hình ảnh so sánh trong đoạn trích cho thấy sự tương phản giữa Đăm Săn với kẻ thù, làm nổi bật lên sự hào hùng của chàng và sự thảm hại của Mtao Mây. Đó chính là nét đặc sắc trong nghệ thuật đoạn trích này, tôn vinh vẻ đẹp người anh hùng Đăm Săn.

Vẻ đẹp Đăm Săn hiện rõ ngay từ khi chàng bước chân vào lãnh địa của Mtao Mxây. Tù trưởng Sát hung bạo, du kiêu căng ngạo mạn nhưnng cũng phải e dè sự hiện diện của Đăm Săn. Hình ảnh Đăm Săn cùng những người bạn đồng minh của chàng hiện lên dưới mắt kẻ thù thật dũng mãnh với "khố màu sặc sỡ, đầu đội khăn đẹp" cùng khí thế hừng hực " Gươm sáng như mặt trời. Thân mình ở trần như quả dưa, ở thế chờ sẵn như con sóc. Mắt sáng gấp đôi gấp ba mắt thường". Hình ảnh so sánh thật đặc trưng đã làm đậm nét phi thường của người anh hùng, Tư thế ấy lại gắn liền hành động thánh thức "chặt ống tre thành ba khúc, xô đổ hàng rào" hàm chứa sức mạnh tuyệt luân của chàng. Khi giáp chiến cùng Đăm Săn, dù Mtao Mxây cũng rất dũng mãnh nhưng vẫn lộ ra sự khiếp sợ trc Đăm Săn. Lời nói của hắn với chàng lộ ra sự hèn nhát " đừng đâm ta lúc ta đang xuống nhé". Đáp lại, Đăm Săn đã bộc lộ sự khinh bỉ kẻ thù bằng tư thế đường hoàng của mình : " Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ? Ngươi xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đát, ta cũng ko thèm đâm nữa là!".

Cuộc đối đầu của Đăm Săn với Mtao Mxây là cuộc đối đầu giữa 2 tù trưởng dũng mãnh. Phẩm chất anh hùng theo cách nhìn sử thi là ở sự chiến thắng bằng sức mạnh và sự can đảm. cuộc đối đầu sinh tử ấy không có chỗ dung thân cho kẻ nào hèn nhát. Trong tình cảm tôn vinh người anh hùng của buôn làng, mọi cử chỉ, ngôn ngữ, hành động của Đăm Săn đều nổi bật, vượt trội hơn kẻ thù. Chúng ta cùng đc chứng kếin màn thi tài múa khiên thú vị : Mtao Mxây thể hiện sự khoác lác khi lời nói của hắn được chứng minh bằng " tiếng khiên lộc cộc, lộp cộp như tiếng mướp đập vào nhau", còn Đăm Săn đã dập tắt khí nhuệ của hắn bằng sức mạnh phi thường trong màn múa khiên độc đáo. Ngôn ngữ sử thi khoa trương sức mạnh áy ngang sức mạnh của tự nhiên: " Một bước nhảy, chàng qua mấy đồi tranh... nghiêng ngả". Lần múa khiên thứ hai của cháng còn ghê gớm hơn bởi dồn chứa sức mạnh trừng phạt lên Mtao Mxây. Sức mạnh của Đăm Săn có được còn nhờ sự trợ lực của người vợ H Nhị khi nàng ném trầu và thuốc cho chàng để sức lực chàng tăng lên gấp bội.

Đăm Săn không hề đơn độc trong cuộc chiến vì danh dự này. Chính nghĩa thuộc về chàng khi các tù trưởng bạn hùng mạnh giúp chàng giành lại người vợ yêu quý. Đồng thời, chàng còn được sự trợ giúp của ông Trời. Người anh hùng sử thi luôn có mối wan hệ với lực lượng siêu nhinê. Trời đã giúp chàng đánh rơi áo giap của Mtao Mxây. Khi không còn giáp sát, hắn thật thảm hại và hèn nhát . Đăm Săn kết liễu kẻ thù trong sự cầu xin 1 cách nhục nhã của Mtao Mxây. Đòi lại danh dự, giành lại được vợ, chính nghĩa đã thuộc về Đăm Săn. Chiến thằng được tôn vinh cùng việc Đăm Săn được sở hữu tất cả tài sản, dan làng, tôi tớ của Mtao Mxây. Hình ảnh trong sử thi đc mô tả với quy mô hoành tráng: mọi người tình nguyện theo Đăm Săn đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến mối. Chàng thêm quyền uy, thêm nhiều chiên núm, chiêng bằng - của cải trở thành biểu tượng sức mạnh tuyệt đối của người anh hùng.

Chính vì thế, để xứng đáng với chiến công cũng phải có 1 tiệc mừng chiến thắng thật kỳ vĩ. Lời kêu gọi của Đăm Săn có sức mạnh hiệu triệu như 1, bởi chàng đem lại niềm vinh quang chiến thắng hào phóng cũng là để tôn vinh xứng đáng : " Hãy đi lấy rượu bắt trâu! ... Rượu bảy ché, trâu 7 con ... ko còn ai bì kịp.". Nổi bật giữa đám đông hoan hỉ ấy tất yếu phải là người anh hùng Đăm Săn - tù trưởng hùng mạnh ít ai sánh kịp. Ngay cả trong không khí yên bình của cộng đồng, vẻ đẹp ấy vẫn nổi bật từ ngoại hình cho đến hành động : mái tóc dài cuồn cuộn thả xuống ... không bao giờ thấy no. Hơn thế nữa, ngôn ngữ phóng đại của sử thi so sánh chàng ngang sức manh thần linh: "Oai linh đến tận thần núi phía Đông, đến tận thần núi phía Tây". Hình ảnh Đăm Săn sau chiến công này đc mô tả phóng đại và như 1 điệp khúc vang vọng niềm tự hào về người anh hùng tiêu biểu của cộng đồng: "Và người ta bàn tán không ngừng... trong lòng mẹ". Vẻ đẹp ấy chỉ có thể xuất hiện trong sử thi người anh hùng, chỉ có ngôn ngữ sử thi mới đem lại những vẻ đẹp độc đáo đến như thế.