Senpai là gì? Những vấn đề hiện nay về Senpai

Senpai là gì?

Senpai là một từ phát âm xuất phát từ tiếng Nhật (先輩/ せんぱい), theo chữ tiếng Hán dịch ra có nghĩa là tiền bối, trong nghĩa tiếng Việt đó là đàn anh, đàn chị ở cùng chỗ làm việc với nhau. Có thể là trong cơ quan, trong xí nghiệp, trường học hay đơn thuần là một câu lạc bộ nào đó.

Những người được gọi là senpai là những người hơn tuổi đi trước trong một lĩnh vực nào đó. Khái niệm này như một kính ngữ đã trở thành truyền thống của nền văn Nhật Bản.

Trong mỗi lần giao tiếp với nhau, người Nhật bản luôn luôn dùng cấu trúc họ hoặc là tên + Senpai để diễn đạt sự kính trọng. Nếu như bạn để ý, khi xem các bộ phim Nhật Bản họ đều sử dụng kính ngữ như vậy. Bên cạnh từ senpai, ở Nhật còn sử dụng rất nhiều từ kính ngữ khác thể hiện sự tôn trọng trong văn hóa ứng xử của đất nước họ.

Ví dụ: Bạn mới vào làm việc ở một công ty mới, và gặp những đồng nghiệp đã làm lâu năm ở đó, những người đã có kinh nghiệm thì sẽ dùng kính ngữ senpai: Yamamoto Senpai – Tiền bối Yamamoto, Nakamura Senpai – Tiền bối Nakamura ….

Kohai là gì?

Kohai là một từ phát âm của tiếng Nhật ( 後輩). Trong tiếng Hán có nghĩa là hậu bối, với tiếng Việt nó có nghĩa là đàn em, người ít kinh nghiệm hơn trong cùng một ngành nghề hay một lĩnh vực nào đó.

Bối cảnh dùng từ kohai cũng giống như Senpai chỉ khác nhau ở kinh nghiệm làm việc và độ tuổi xưng hô. 

Ví dụ: Sinh viên năm hai sẽ gọi sinh viên năm 3 – 4+ là senpai, và ngược lại họ sẽ gọi sinh viên năm nhất là kohai. Tương tự đối với công nhân trong cùng một công ty, công nhân cũ sẽ gọi công nhân mới là kohai.

Senpai  và Kohai là 2 khái niệm, 2 vị trí bắt buộc phải đi liền với nhau, có mối quan hệ tương quan phụ thuộc lẫn nhau. Tại xứ sở hoa anh đào, du khách sẽ phải ngạc nhiên vì tất cả đứa trẻ ngay từ nhỏ đã được dạy 2 từ này, về cách dùng, ý nghĩa và cả ngữ cảnh sử dụng. 

Mối quan hệ giữa Senpai và Kohai

Đây là 2 từ được sử dụng với mục đích biểu hiện kính ngữ trong mối quan hệ tại một môi trường cụ thể nào đó. Muốn có Kohai thì phải có Senpai, và ngược lại. Mối quan hệ này đã bắt nguồn từ lâu trong nền văn hóa Nhật Bản.

Mọi người đều hiểu rằng Senpai – Kohai là 2 từ dùng để phân cấp bậc, nhấn mạnh sự tôn kính, thể hiện quyền lực của những người lớn tuổi trong gia đình. 

Có nghiên cứu cho rằng nét văn hóa này xuất phát từ Trung Quốc nhưng chưa tìm thấy tài liệu nào chứng minh được sự tồn tại của mối quan hệ này tại đất nước Trung Hoa. 

Trong quy định được hiểu ngầm của những từ đó có nhắc đến lòng hiếu thảo, sự trung thành như choko. Mặc dù tại Trung Quốc sự kính trọng những người hơn tuổi, thờ cúng tổ tiên cũng được văn hóa của người Nhật du nhập vào. 

Tuy nhiên, trong quy tắc của những gia đình Nhật lại có những quy định riêng giống như tác động của Senpai - Kohai như hiện nay.
Một yếu tố khác có tác động sâu sắc đến mối quan hệ giữa senpai và kohai đó là bộ luật 1898, ở bộ luật này đã tăng thêm những luật lệ đặc quyền về truyền thống gia đình, bộ luật đã đưa ra những định nghĩa chi tiết về giá trị phong quyền trong cùng một gia đình, quy định cụ thể người đứng đầu có quyền chỉ huy những thành viên khác trong gia đình của mình. 

Hệ thống gia đình như vậy được gọi là “koshusei” – (戸 主 制). Tuy nhiên, bộ luật này đã bị bác bỏ từ năm 1947. Cho đến thời điểm hiện nay thì  quy định này chỉ còn tồn tại trong tư tưởng của người Nhật cứ không được đưa vào văn bản giấy tờ.

Dần dần theo thời gian, mối quan hệ của 2 từ Senpai - Kohai khi sử dụng được các thế hệ chuyển giao như là kiến thức, một yếu tố kinh nghiệm được lan truyền như một thói quen trong cuộc sống hàng ngày. 

Thói quen này để duy trì những mối quan hệ trên dưới,cấp bậc rõ ràng, thể hiện quan hệ tôn trọng lẫn nhau trong cùng một môi trường sống hoặc làm việc. Không dừng lại ở đó, mối quan hệ giữa Senpai và Kohai đã trở thành trách nhiệm của mỗi người để biểu hiện sự tôn trọng lẫn nhau.

Những vấn đề hiện nay về Senpai 

Mặc dù mối quan hệ này  trong xã hội Nhật Bản được thể hiện một cách sâu sắc, mật thiết và bền vững nhưng bắt đầu từ cuối thế kỷ 20, giữa Senpai và Kohai đã xuất hiện nhiều thay đổi đặc biệt là trong lĩnh vực học thuật và kinh doanh. 

Kohai không còn tỏ ra tôn kính trước senpai của mình như thời gian trước đây. Dường như mối quan hệ này dần trở nên mờ nhạt, yếu tố tuổi tác không còn đóng vai trò quan trọng, không giống như quãng thời gian trước thế kỷ XX nữa. 

Sự thay đổi này  có thể do những người nước ngoài vào sinh sống ở Nhật Bản ngày càng nhiều và sinh viên Nhật bản sống ở nước ngoài, họ cũng tiếp thu văn hóa của phương Tây nên dần dần ảnh hưởng đến hệ thống phân cấp tại Nhật Bản như ngày nay.

Thái độ giữa Senpai và Kohai thay đổi xuất phát do những yếu tố truyền thống, lợi ích của cả 2 bên nên nhiều người đã tỏ thái độ miễn cưỡng chấp nhận duy trì nó để không bị phê phán. Trên thực tế có những Senpai thiếu trách nhiệm, thiếu sự hăng hái, nhiệt tình làm cho những Kaiho càng trở nên nhút nhát, rụt rè không dám hỏi hoặc trao đổi kiến thức, công việc.

Trong nhiều trường hợp khác, mối quan hệ này đã trở thành bạo lực và bắt nạt nhau. Tuy nhiên hiện nay trong xã hội Nhật Bản vẫn còn có rất nhiều người  người không chấp nhận mối quan hệ giữa senpai và kohai trong những trường hợp không tuân thủ thuần phong mỹ tục của đất nước. Khiến cho mối tương quan của 2 vị trí này ngày càng trở nên lệch lạc.

Mối quan hệ senpai và kohai vẫn được duy trì và phát triển là do người Nhật vẫn tin tưởng rằng, nếu như Kohai biết nghe lời, biết tôn kính những Senpai có kinh nghiệm thì sẽ mau chóng trở nên có trách nhiệm hơn và học được cách khiêm tốn và trong tương lai không xa các Senpai có thể hợp tác với nhau.

Với những thông tin trên, chúng tôi hy vọng bạn đã biết rõ Senpai là gì? và những thông tin cần thiết về nó. Đây là kiến thức rất bổ ích cho những ai đang chuẩn bị đến đất nước Nhật Bản.